متن کامل سخنرانی خانم دکترصفری در اولین همایش موسسه مکس قزوین

سرکار خانم دکتر صفری از مرکز شهید بلندیان قزوین در دو گردهمایی ” اولین همایش موسسه مکس قزوین” و ” دومین دوره جام مهربانی” در باب پیشگیری از سرطان و تغذیه سخنانی را ایراد فرمودند که به طور مفصل حضور شما خوانندگان گرامی تقدیم میگردد.

نقش تغذیه در پیشگیری از سرطان

سرطان یک بیماری غیر واگیر می باشد که منشا سلولی دارد به طوریکه مکانیزم های سرطانی باعث جهش و تکثیر سلولی می گردند. این جهش سلولی می تواند به صورت موضعی باشند و یا به ارگان های دیگر بدن نیز سرایت کند. در ایجاد سرطان عوامل قابل پیشگیری و غیر قابل پیشگیری دخیل هستند.
عوامل غیر قابل پیشکیری ابتلا به سرطان :
جنس:سرطان در جنس مرد و زن به طور مختلفی نمود می کند. به طور مثال سرطان سینه در خانم ها و سرطان معده و پروستات در آقایان بوجود می آید.
نژاد: بسته به منطقه جغرافیایی و نوع فرهنگ و رسومات، انوع مختلف سرطان در ن‍ژاد ها ایجاد میگردد. به طور مثال ابتلا به سرطان مری در نواحی گرگان به دلیل مصرف زیاد چای داغ بیشتر دیده می شود و یا سرطان روده بزرگ در آمریکای شمالی به دلیل مصرف غذاهای کباب پز و در ‍ژاپن به دلیل مصرف زیاد گوشت خام دیده میشود.
ژنتیک: ده تا پانزده درصد عامل ابتلا به سرطان را عوامل ژنتیکی تشکیل می دهند. همانطور که از اسم آن پیداست از پدر و مادر فرد به وی ارث میرسد و معمولا شانس ابتلا در افرادی که پدر و مادر به طور همزمان ناقل مکانیزم های سرطانی هستند، بیشتر است.

عوامل قابل پیشگیری از ابتلا به سرطان:
سرطان سی تا پنجاه درصد با سبک زندگی سالم و خود مراقبتی که شامل موارد مختلفی نظیر تغذیه سالم، تحرک بیشتر، حفظ وزن ایده آل، عدم مصرف دخانیات و مشروبات الکلی میشود، قابل پیشگیری است.
تغذیه:نوع، مقدار، نحوه پخت و نگه داری مواد غذایی سالم و مناسب در پیشگیری از ابتلا به انواع سرطان بسیار موثر است.مواد غذایی که از سرطان پیشگیری می کنند عبارتند از :
سبزی ها و میوه ها:

در افراد مبتلا به سرطان، مصرف کم سبزی ها و میوه ها بسیار قابل مشاهده است. به دلیل ویتامین ها و مواد کانی که در آنها وجود دارد از ابتلا به سرطان پیشگیری می کنند. مصرف میوه و سبزی به صورت تازه و روزانه به دلیل اینکه در بدن افراد به مدت طولانی باقی نمی ماند، شدیدا توصیه میگردد.
سبزی ها و میوه ها فیبر خوبی دارند توجه کنید در زمان استفاده از سبزی ها ساقه آنها را نیز مصرف نمایید چون فیبر بیشتر در ساقه آنها است. مثلا در زمان پخت قورمه سبزی هرگز ساقه آنرا جدا نکنید و فقط برگ سبزی را مصرف کنید. بیشترین فیبر در ساقه گشنیز، جعفری، شوید می باشد که به مانند کرفس ساقه آنها را نیز مصرف نمایید.
پیشنهاد می گردد رنگین کمانی از میوه مصرف گردد. میوه های زرد رنگ مانند هویج و کدو حلوایی دیده شده در کاهش سرطان ریه موثر است و میوه های قرمز رنگ مانند گوجه فرنگی باعث کاهش سرطان پروستات در آقایان می شود.

در زمان تهیه سالاد برش های زیادی نزنید. هر برش اضافه باعث کاهش خواص مواد غذایی می شود. مواد غذایی که فیبر زیادی دارند به غیر از سبزی ها و میوه ها در غلات کامل و حبوبات نیز وجود دارد. در هفته یک الی دو مرتبه از غذاهایی که حاوی حبوبات هستند استفاده نمایید (نان مورد استفاده از غلات کامل ی باشند). فیبر ها حجم مدفوع را زیاد میکنند و باعث فعالیت بیشتر روده میگردد که خطر ابتلا به سرطان مخصوصا سرطان روده بزرگ را کاهش میدهد. چون مواد زائد که عامل ابتلا به سرطان هستند، توسط مدفوع دفع میگردد و اجازه نمی دهد مواد سرطان زا با جداره روده تماس داشته باشد.
روزانه دو تا چهار واحد میوه استفاده کنید که حداقل یک عدد آن از مرکبات که حاوی ویتامین ث و آنتی اکسیدان است، باشد تا خطر ابتلا به سرطان مری کاهش یابد.
از مصرف بیش از اندازه پرتقال و نارنگی خودداری کنید چون ویتامین ث زیادی وارد بدن میکند و گلوبول های قرمز خون شکل دایروی خود را از دست میدهند و ممکن است دچار کم خونی بشویم.
مصرف چربی ها:
چربی ها کالری زیادی نسبت به پروتئین ها و قند ها دارند. تا جایی که امکان آن وجود دارد، چربی های قابل رویت را مصرف نکنید و از خوردن غذاهای فست فود اجتناب کنید.
برای مصرف گوشت، آن را بپزید و بگذارید تا خنک شود و سپس چربی های جمع شده بر روی سطح را دور بریزید. بدن ما مقداری چربی نیاز دارد زیرا که بعضی از ویتامین ها محلول در چربی هستند و لزوما اگر در بدن افراد این ویتامین ها وجود نداشته باشند دچار سوء تغذیه نسبت به کمبود این ویتامین ها خواهند شد. هم چنین چربی ها در ساختن بعضی از هورمون های بدن نقش دارند به همین علت روزانه بیشتر از یک و نیم تا دو قاشق روغن مصرف نکنید و آن هم توصیه می گردد چربی های مورد استفاده بیشتر از منابع گیاهی تامین گردد تا از منابع حیوانی مثل شیر، گوشت، قرمز و لبنیات.

در مورد گوشت ها سعی شود بیشتر به صورت بخار پز مصرف گردد. هم ( Hem ) یکی از ترکیبات گوشت است که به صورت قرمز رنگ ظاهر میگردد. زمانی که گوشت را کباب می کنیم، دود ذغال با هم ( Hem ) ترکیب شده و به یک ماده سرطان زا تبدیل می شود و باعث افزایش سرطان دستگاه گوارش می شود. روزانه بیشتر از هشتاد گرم گوشت قرمز مصرف نکنید چون خطر ابتلا به سرطان روده وجود دارد.
مصرف سیر و پیاز ماده ضد عفونی کننده و ضد باکتری روده است و در کاهش سرطان روده نقش دارد.

مصرف نمک:

درصد زیادی از ایرانیان بیشتر از حد مورد نیاز بدن نمک مصرف می کنند. بیشترین نمکی که مصرف میکنیم در نان و پنیر های فله ای وجود دارد. روزانه حدود شش گرم نمک نیاز داریم و بعد از سن پنجاه سالگی این میزان به دلیل ابتلا به بیماری فشار خون باید به سه گرم در روز کاهش یابد. سه گرم نمک که حدودا برابر با نصف قاشق چایخوری است در یک قرص نان وجود دارد. به همین دلیل شدیدا توصیه می گردد نمکدان را از سفره های خود حذف کنید و از نمک صرفا به عنوان طمع دهنده استفاده کنید. ازغذاهایی که حاوی نمک زیادی هستند مانند ماهی دودی، زیتون پرورده، کنسرو ها و ترشیجات که برای نگه داری در زمان های بالا از نمک فراوان در آنها استفاده میشود، میتوان نام برد. بعضی از غذاها نمک هایی دارند که قابل حس کردن نیستند و باعث ایجاد سرطان میشود که از این نوع غذاها میتوان به غذاهای فرآوری شده مثل سوسیس و کالباس که حاوی مقادیر زیاد نیترات هستند، نام برد. نیترات یا همان رنگ صورتی این نوع مواد غذایی به عنوان نمک های نهان وارد بدن شده و تبدیل به نیتراته می شود که عامل ابتلا به سرطان است.

مصرف شیر و لبنیات:
شیر و لبنیات کم چرب استفاده کنید. مصرف کلسیم باعث کاهش سرطان پروستات و سینه می شود. کلسیم زیاد در بافت های بدن رسوخ می کند و مثل سنگ های کلیوی می شود. لزوما کلسیم مورد نیاز بدن ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ میلی گرم در روز است که در همین سه تا چهار لیوان شیر و لبنیات مصرفی وجود دارد. در نتیجه از مصرف کلسیم اضافی اجتناب کنید. توصیه می گردد که از لبنیات پرو بیوتیک استفاده شود. در روده باکتری های مفیدی وجود دارد که با مصرف باکتری های لبنیات پرو بیوتیک تعداد آنها بیشتر می شود و مقاومت روده به عوامل سرطان زا بالاتر می رود.
عدم مصرف مواد غذایی فاسد شده:

مواد غذایی فاسد شده، مواد غذایی دارای کپک و آجیل های آلوده به کپک باعث ایجاد سرطان کبد میشود. بنابرین توصیه میگردد مواد فاسد شدنی در یخچال نگه داری شود یا در معرض اکسیده شدن قرار نگیرید. به همین دلیل توصیه میشود مواد غذایی را تازه تر مصرف کنید.

مواد قندی:

مواد قندی مورد استفاده بدن شامل دو نوع مواد قندی ساده و مرکب می باشند. در مواد قندی ساده طمع آنرا به مانند آبنبات و عسل حس می کنیم ولی در مواد قندی مرکب مثل برنج، سیب زمینی و ماکارونی طمع آن را حس نمی کنیم. که در صورت استفاده بیش از حد خطر ابتلا به دیابت وجود دارد بنابرین سعی شود با فیبرها مخلوط گردد. مثل باقالی پلو و سبزی پلو.

در انتهای مراسم سرکار خانم دکتر صفری پاسخگوی تعدادی از حضار همایش بودند:
آیا می توان شکر قهوه ای را جایگزین شکر سفید کرد؟
شکر های فرآوری شده مناسب نیستند و برنج قهوه ای هم چون دارای فیبر بیشتری نسبت به برنج معمولی است، ارزش بیشتری دارد.
آیا غذاهای فریز شده برای سلامتی مضر می باشد؟
سبزی های فریز شده مشکل خاصی ندارند چون ویتامین های موجود در سبزی ها حفظ میگردند. در صورت تماس بیش از حد با هوا سبزی ها اکسیده میشوند. توصیه میشود سبزی ها را به صورت تازه مصرف نمایید و در صورت نیاز به نگه داری، سریعا فریز نمایید.
غذاهایی که دوباره گرم میشوند مشکلی برای سلامتی ایجاد میکنند؟
سعی کنید غذاها رو به صورت تازه مصرف کنید چون مواد ضد سرطان مدت کوتاهی در بدن باقی می مانند.
مدت و تعداد مناسب گرم کردن مواد غذایی چقدر است؟
به طور عمومی، معمولا نگه داری غذا ها تا ۲۴ ساعت پس از پخت مشکلی پیش نخواهند آورد و سعی شود تا حد امکان از گرم کردن و سرد کردن زیاد غذا ها پرهیز کنید چون خواص مواد غذایی به خصوص پروتئین ها خواصشان را از دست می دهند. حتی جهت هم زدن غذا در شکسته شدن اسید های آمینه تاثیر گذار می باشد بنابراین سعی شود تا حد امکان در یک جهت هم زده شود تا پروتئین ها و اسید های آمینه از بین نروند.
گرم کردن غذا در ماکرو ویو باعث ایجاد سرطان میشود؟
بهترین حالت پخت بخار پز می باشد و بهترین ظروف آلومینیوم و پیرکس هستند. ظرف های غذا که از فلزات سنگین ساخته شده است استفاده نکنیم چون ممکن است اسید مواد غذایی مانند ماست، ترشی و رب پس از پخت به عامل ابتلا به سرطان تبدیل شوند.

در انتها توصیه میگردد بیش از اندازه غذا نخورید، از خوردن غذاهای پرحجم و حاوی کالری زیاد مثل کلوچه، شرینی ها، نوشابه ها که سرظار از مواد قندی و کالری هستند پرهز کنید. مشاهده شده است افرادی که کالری زیادی دریافت میکنند و در عین حال تحرک کمی برای سوزاندن کالری دریافتی دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان هستند. سعی شود از هر پنج گروه مواد غذایی شامل میوه، سبزی، نان و غلات، شیر و لبنیات، گوشت و جانشین های آن به میزان مناسب استفاده کنید.

شما مراجعین محترم می توانبد برای طرح سوال یا مشکلات خود در باب تغذیه و راه های پیشگیری از انواع سرطان به مرکز شهید بلندیان قزوین مراجعه نمایید.